Kształtowanie orientacji przestrzennej rozpoczyna się już od dnia narodzin dziecka.

Pierwszym etapem jest świadomość własnego ciała, jego położenia, prawej i lewej strony.

Następnie dziecko staje się świadome położenia różnych przedmiotów względem siebie np. „przede mną jest miś, a za mną samochód”.

W kolejnym etapie rozwija się umiejętność określania kierunków w przestrzeni z punktu widzenia drugiej osoby „co widzi mama?”.

Następny etap - orientacja na kartce papieru – jest bardzo ważny przy nabywaniu umiejętności szkolnych – przy rysowaniu szlaczków, rozróżnianiu ilustracji, rysowaniu figur geometrycznych, czytaniu tabel i map.

Umiejętność orientacji przestrzennej można ćwiczyć zarówno w trakcie codziennych czynności,

a także w czasie spaceru i zabawy z dzieckiem:

 

1) kształtowanie schematu własnego ciała:

- nazywanie części ciała dziecka podczas codziennych czynności np. podaj prawą rękę, lewą nogę, załóż lewy but, teraz prawy i podczas zabaw dotknij lewego ucha,

- zabawy przed lustrem – oglądanie, nazywanie części ciała, robienie różnych min do lusterka, moja lewa ręka macha,

- zabawy, rymowanki z pokazywaniem ruchów, gestów np. „Pokaż proszę, gdzie masz oko…”,

- witanie się częściami ciała (np. przywitajmy się nosami, przybijmy piątkę prawą ręką, przywitajmy się kolanami, witają się nasze stopy…)

- odrysowanie dziecka na kartce, nazywanie części ciała, zaznaczanie różnymi kolorami,

- pantomima (zagadki ruchowe) – zgadnij co pokazałam?

 

2) różnicowanie i określanie kierunków w przestrzeni z własnego punktu widzenia:

- chodzenie „pod dyktando” - idź dwa kroki do przodu, obróć się w lewo itp.

- zabawy z piłką, woreczkiem – podrzuć do góry, połóż na głowie, kopnij lewą nogą, rzuć przed siebie, za siebie itp.

- układanie przedmiotów według poleceń np. połóż klocki z lewej strony, piłkę z przodu,

- wykonywanie czynności raz lewą, raz prawą ręką – np. przypinanie spinaczy, rzucanie piłeczek itp.

- pokonywanie różnych torów przeszkód, wspinanie się, skakanie,

- zabawy z piłką, woreczkiem – rzuty do góry, do przodu, w czasie stania, chodzenia, lewą ręką, prawą ręką, pod lewą nogą, prawą nogą itp.

- zabawa w „ciepło -zimno” z używaniem określeń – idź do przodu, w lewo, itp.

 

3) różnicowanie i określanie kierunków w przestrzeni z punktu widzenia drugiej osoby oraz względem innych przedmiotów:

- zabawy z rodzicem, który najpierw stoi w tę samą stronę co dziecko – razem mówią co widzą, później rodzic odwraca się i staje naprzeciwko dziecka – pyta co widzę teraz?

- zabawa „rób to co ja”, osoba stojąca naprzeciw wykonuje określone ruchy, dziecko naśladuje je stojąc twarzą do tej osoby „Zabawa w lustro” lub naśladuje ułożenie kończyn osoby z obrazka,

- ćwiczenia z krzesłem i piłką (połóż piłkę na krześle / pod / z lewej / z prawej / z tyłu / za / przed),

- określanie, gdzie leżą dwa, a później więcej przedmiotów, zabawek np. miś leży przed lalką, a za lalką są klocki, dywan leży na podłodze, na dywanie stoi stół - przechodzimy od położenia przedmiotów na dużej przestrzeni do położenia ich na stole,

- układanie klocków, mozaik, puzzli: - według wzoru/ następnie z pamięci/ według instrukcji rodzica,

 

4) ćwiczenia ułatwiające orientację na kartce papieru:

- ćwiczenia, zabawy z kartką: najpierw przypiętą na ścianie, później położoną na stole – zaznaczanie brzegów: górny, dolny, lewy, prawy; zaznaczanie rogów kolorem, magnesem itp.– np. lewy górny, prawy dolny,

- opisywanie kolorowych rogów kartki lub z narysowanymi obrazkami np. jaki kolor ma lewy górny róg kartki,

- kończenie obrazków według instrukcji np. nad domkiem narysuj słońce, w lewym górnym rogu chmurkę, z prawej strony psa itp.

- rysowanie na kartce w kratkę szlaczków wg instrukcji np. dwie kratki w prawo, jedna do góry, dwie w prawo, jedna do dołu, dwie w prawo itd., dziecko samo może dokończyć szlaczek,

- rysowanie na kartce w kratkę według instrukcji drugiej osoby tzw. „dyktando graficzne” np. rysuj dwie kratki w prawo, 3 kratki w górę, 1 kratkę w lewo itp. efektem tej zabawy jest rysunek np. psa,

- rysowanie labiryntów – drogi, którą należy pokonać by dotrzeć do określonego punktu- wg instrukcji

słownej lub obrazkowej (strzałek).